Fundusze strukturalne są podstawowym źródłem finansowania polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Celem tej polityki jest zwiększenie spójności gospodarczej i społecznej. W praktyce oznacza dążenie do zmniejszenia różnic w rozwoju między poszczególnymi regionami w UE. W Unii funkcjonują cztery fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej i Finansowy Instrument Ukierunkowania Rybołówstwa. Środki z funduszy strukturalnych kierowane są na trzy podstawowe cele:
CEL 1 - pomoc dla regionów zapóźnionych w rozwoju, w których dochód PKB na jednego mieszkańca nie przekracza 75 % średniej w Unii Europejskiej
CEL 2 - obejmuje regiony silnie uzależnione od upadających gałęzi gospodarki, które wymagają transformacji gospodarczej
CEL 3 - pomoc w działalności na rynku pracy oraz walkę z bezrobociem.
Ponieważ dochód PKB na jednego mieszkańca w całym kraju nie przekracza 75 % średniej w unijnej, Polska została zakwalifikowana w całości do CELU 1.
Polityka strukturalna UE oparta jest ponadto na sześciu zasadach: koncentracji, partnerstwa, programowania, kompatybilności, subsydiarności i współfinansowania. Ta ostatnia zasada oznacza, że wielkość współfinansowania z budżetu Unii jest jasno określona i wynosi do 75 %.
Dodatkowym instrumentem pomocy w ramach polityki strukturalnej jest Fundusz Spójności, którego celem jest wsparcie realizacji największych inwestycji w najuboższych krajach Unii Europejskiej, w których PKB nie przekracza 90 % średniej unijnej. Poszczególne kraje, a nie jak w przypadku funduszy strukturalnych - regiony, składają projekty lub pakiety projektów o odpowiednio dużym budżecie.